Szanowny PanieJoachimie von Vitte
Mój Panie, zgodnie z przewidywaniami obszar zamorskiego kraju znanego jako Dominium Teunotter jawi się jako wielce bogaty w złoża surowców mineralnych. Choć większość z nich jest już w mniejszym lub większym stopniu eksploatowana, nie zapowiada się aby miały się one wyczerpać, wielce realne są też możliwości odkrycia nowych. Lud Dominium jest niezwykle pracowity, częstokroć traktuje wykonywane zajęcie niemalże jak bożą misję, co dodatkowo zwiększa rentowność ewentualnych inwestycji. Rozbudowana sieć traktów, spławnych rzek oraz portów morskich także przemawia za inwestycją.
Część I - Wstęp Zanim przejdę do wymieniania poszczególnych złóż i ich lokacji, pragnę przypomnieć, lub też oświecić, jeśli któryś z pańskich współpracowników takiej wiedzy nie posiada, że mało który surowiec tak po prostu leży między skałami. Zazwyczaj rudami są minerały, których tylko pewna część jest pożądaną substancją, reszta zaś jest zwykłym urobkiem. Czasem zdarza się także, że jedna ruda zawiera kilka pożytecznych substancji, jednakże uzyskanie ich wszystkich jest niezwykle trudne, a czasem wręcz niemożliwe. Pragnę przy tym zwrócić także uwagę na fakt wyjątkowo zaawansowanych technik hutniczych Teunotter, zwłaszcza w rejonach dużych skupisk krasnoludów. Pozwalają one uzyskać o wiele więcej surowca z rud mieszanych a nawet wydzielić w czystej postaci minerały, o których nie tylko nie wiedzieliśmy jak to zrobić, a czasem nawet nie wiedzieliśmy że takowe istnieją.
Poza tradycyjnymi kopalinami pokroju żelaza czy węgla ważne jest także wydobycie kamienia, od granitu przez wapień i piaskowiec po dekoracyjny marmur. Także w przypadku kopalin nie należy się także ograniczać do węgla, żelaza i złota. Obok nich wydobywane są także pospolite metale, jak cyna, ołów czy miedź, surowce alchemiczne jak siarka czy natron czy dodatki stopowe rozmaitego sortu.
Część II - Łańcuch Anhen Zacznę od zachodniej strony Dominium, od położonego niedaleko Bezkresnych Bagien łańcucha górskiego o nazwie Anhen. Pod warstwami budujących go skał magmowych rozciągają się złoża węgla kamiennego oraz hematytu, pospolitej rudy żelaza, składającej się w niecałych dwóch trzecich z tego minerału. Poza nim możemy w hematycie znaleźć także glin, nazywany także alluminium, oraz harsilid, ważny dodatek stopowy. Ich odseparowanie jest niezwykle ciężkie, aczkolwiek składniki te są pożądanym dodatkiem w większości gatunków stali, choć w o wiele większej ilości niż ich śladowe porcje naturalnie obecne w rudzie. Mimo to, rudy te są dobrą bazą większości stopów. Hematyt skupiony jest głównie w centralnej części masywu, węgiel bardziej na południe.
Jeśli chodzi o samą skałę, to zbudowany z bazaltu, gabro i nade wszystko granitu masyw poznaczony jest dziesiątkami kamieniołomów, z możliwością otwarcia setek kolejnych. Granit z owego rejonu jest głównym budulcem wielkich twierdz na północ i północny zachód od gór.
Część III - Łańcuch Magor
Niedaleko na wschód od Anhen wznosi się nieco od niego większy łańcuch Magor, stanowiący jeden z największych skarbów Teunotter. Jest to także największe skupisko krasnoludów tego państwa, obok położonego w dolinie pod górami miasta Kanevar. Można tu znaleźć niemalże wszystko, co jest potrzebne do produkcji uzbrojenia. Po pierwsze, rudę żelaza, i to nie byle jaką, a magnetyty. Ponad trzy czwarte masy rudy to żelazo, reszta, to głównie śmieci, a co śmieciem nie jest występuje w tak śladowych ilościach, że nie warto tego uzyskiwać. Po drugie, tak zwana magiczna ruda. Przyznam że nie miałem jeszcze okazji zbadać tego minerału, więc nie jestem wstanie powiedzieć wiele więcej niż to co usłyszałem-broń wykonana z tego materiału jest niezwykle trwała, ponadto zarówno sama ruda ma magiczne właściwości, jak i można dodatkowe właściwości jej wytworom nadać, tworząc magiczne artefakty. Jest to jednak towar strategiczny Dominium, a jego wydobycie jest ściśle kontrolowane przez Zakon, więc mogą być spore opory wokół prób inwestycji w wokół owego materiału. Po trzecie, mamy tutaj lapiz magicaneum, zwany przez tutejszy lud magizanitem z racja swych antymagicznych właściwości. Te trzy rudy skupiają się w centralnej i południowo wschodniej części masywu. Na północ od nich znajdziemy złoża skał polimetalicznych, przede wszystkim kasyterytu i chalkopirytu. Można z nich pozyskać cynę i miedź, choć ponownie potrzeba zaawansowanych technik hutniczych aby wyodrębnić któryś z tych metali. Dodatkowo w zachodniej części łańcucha zlokalizowane są złoża lelingitu, stanowiącego źródło arsenu i złota, choć tego drugiego w śladowych ilościach. Zaletą jest to, że bez większych problemów można wydobyć obie substancje. Będący ważnym składnikiem garbarskim i medycznym arsen wypraża się w odpowiednim piecu w wysokiej temperaturze, to co zostanie może być potraktowane jako uboga ruda złotaW przeciwieństwie do poprzednika, ten łańcuch zbudowany jest głównie ze skał wapiennych. Mimo to, jest on eksploatowany pod tym względem tak samo jak Anhen. Wapień jest jednym z podstawowych materiałów budowlanych w Dominium.
Część IV - Łańcuch Kolhar Kawałek za wschód od Magor, oddzielone wąska kotliną, leży pasmo o nazwie Kolhar. Stanowi ono uzupełnienie poprzednika i zasobów z nim zawartych. Pod większością szczytów masywu rozciągają się olbrzymie pokłady węgla, zarówno kamiennego jak i brunatnego. Ponadto we wschodniej części masywu znajdują się złoża rud polimetalicznych, składających się głównie z pirytu, chalkopirytu, kasterytu oraz ałunu. Stanowią źródło żelaza, miedzi, cyny, cynku, glinu, harsilitu i siarki. Dzięki bliskości skupisk krasnoludzkich i ich zaawansowanych technik z porcji rudy można zazwyczaj uzyskać dwa-trzy surowce. Dodatkiem do tego wszystkiego są złoża siarki rodzimej, znajdujące się pod północnym skrajem pasma.
Podobnie jak sąsiednie Magor, Kolhar zbudowane jest przede wszystkim ze skał wapiennych. Z racji większej powierzchni, mniejszej ilości kopalń i podziemnych krasnoludzkich siedzib minerał ten jest wydobywany na jeszcze większą skalę niż tam.
Część V - Łańcuch Musahra Dalej na wschód leży olbrzymi łańcuch Musahra, największy masyw górski Dominium. Choć nie zawiera on tak strategicznych rud jak dwaj jego poprzednicy, to wciąż jest niezwykle bogaty w skarby i warty szerokiej eksploracji. Najważniejszym skarbem są wielkie pokłady węgla kamiennego, większe nawet od tych pod Kolhar. Usytuowane są pod północnymi stokami zachodniej części masywu. Dalej na wschód i nieco na południe, pod najwyższymi partiami łańcucha, w miejscu gdzie na chwilę skręca on i biegnie na południe, znaleźć można galenę srebronośną, wzbogaconą rudami kermanitu, rinrilitu i smaltynu. Z rud owych pozyskać można ołów, selgehyrt, iliksydr, diablą miedź, koboldzie żelazo oraz niewielkie ilości srebra. Można z nich pozyskać także niewielkie ilości żelaza, aczkolwiek jest to nieopłacalne, zwłaszcza wobec licznych innych rud tego metalu. Kawałek na południe od nich znajdują się spore pokłady hematytu, rudy żelaza o których pisałem już wcześniej. Idąc dalej, centralną i południową część wschodniej połowy masywu zajmują rozległe złoża rud polimetalicznych, składających się z kasterytu, sfalerytum, arsenopirytu, galeny zwykłej i srebronośnej, garnierytu, niewielkich ilości magnetytu oraz miedzi rodzimej. Są źródłem dużych ilości cyny, ołowiu i miedzi, a także żelaza, cynku, arsenu, antymonu, zwanego w alchemii stibium, skorium, diablej miedzi oraz niewielkich ilości złota i srebra. Wielka różnorodność rud i ilość składników każdej bryły czyni selekcję wielce kłopotliwą i pociąga za sobą konieczność użycia najbardziej zaawansowanych metod wytopu. Mimo użyciu najdoskonalszych środków tylko jedna trzecia surowca zostaje pozyskana, co nie zmienia faktu że złoża te są intensywnie i wielce zyskownie eksploatowane, głównie ze względu na niezwykle rzadkie dodatki stopowe, nie występujące w żadnym innym miejscu Teunotter. Przechodząc dalej, na wschodnich skrajach Musahry znajdują się bardzo płytko położone pokłady sylderytu, rudy żelaza składającej się w niecałej połowie z tego minerału. Złoża te są szeroko eksploatowane metodą odkrywkową.
Zdecydowana większość łańcucha zbudowana jest z piaskowca, z dodatkiem dolomitu we wschodniej części masywu. Większość kamieniołomów znajdujących się na tym obszarze zajmuje się wydobyciem tego drugiego surowca. Ponadto na północnych stokach wschodniej części łańcucha znajdują się pokłady obsydianu, także bardzo intensywnie eksploatowane.
Część VI - Łańcuch Rhuarc
Daleko na wschodzie Dominium znajduje się kolejny ważny masyw górski, nazywany Rhuarc. Znajdują się pod nim złoża substancji nazywanej czasem białym złotem-halitu, znanego szerzej jako sól kuchenna. Zajmują one zdecydowaną większość zachodniej części masywu, podczas gdy w jego części wschodniej można napotkać nie żyły cynobru, ważne minerału z którego można pozyskać żywe srebro-ważny surowiec potrzebny przy oczyszczaniu metali szlachetnych. Łańcuch ten zbudowany jest głównie ze skał wapiennych, choć znaleźć można między nimi dodatki w postaci gnejsu i marmuru. Ten drugi jest dość intensywnie eksploatowany, podobnie jak nieliczne pokłady natronu-rzadkiego minerału o licznych zastosowaniach alchemicznych i metalurgicznych.
Część VII - Łańcuch Gol-Ders Kawałek dalej na wschód, oddzielony w pewnym miejscu jedynie niezbyt szeroką kotliną, leży łańcuch Gol-Ders. Cały masyw jest ogromny, jednakże tylko niewielki jego fragment leży na terytorium Dominium-co wciąż daje większą powierzchnię niż sąsiedni Rhuarc. Masyw ten jest w dosłownym tego słowa znaczeniu skarbcem Teunotter, a to z powodu rozległych złóż złota, występującego w rodzimej postaci, leżących pod jego szczytami. Dodatkowo można tu znaleźć niewielkie żyły manganitu, antymonitu oraz krokoitu, minerałów będących źródłem harsilidu, antymonu, ołowiu i skorium.
Poznaczony wygasłymi i aktywnymi wulkanami masyw zbudowany jest ze skał wylewnych, z dominującą rolą bazaltu w części północnej i granitu w części południowej, uzupełnionego gabrem. Nieliczne kamieniołomy wydobywają te dwa pierwsze surowce, aczkolwiek z mniejszą wydajnością niż te umiejscowione w masywie Anhen
Część VIII - Pomniejsze złoża Oczywiście nie tylko w wysokich górach można znaleźć cenne kopaliny. Doskonałym przykładem jest piaskowiec, mimo że wielkie jego pokłady budują Musahrę, najwięcej kamieniołomów wydobywających go znajduje się w północno-zachodniej części Dominium, w zachodniej strefie buforowej i na południe od niej, wśród wzgórz na północ od łańcuchów Magor i Kolhar. Gnejs występuje także w pasie wzgórz na schód od Musahry, i jest tam dość obficie eksploatowany.
Istotne są także powierzchniowe złoża żelaza. Na wzgórzach na północ od masywów Rhuac i Gol-Ders oraz w lasach na południowy-zachód od pierwszego z nich można znaleźć sferosyderyt, będący mieszaniną syderytu, harsilidu, kalcytu i kilku innych substancji. Wielkie są także pokłady limonitu, najpospolitszej, ale i najuboższej rudy żelaza. Mając dostęp do czystszych rud nikt nie używa limonitu do produkcji broni, aczkolwiek w bardziej pokojowych sferach życia jest on szeroko wykorzystywany. Jego złoża można znaleźć w lasach południowo-zachodniego Teunotter oraz na jego północnych skrajach, przy granicy z Eode. Leżą tuż pod powierzchnią, przez co zyskały nazwę ród darniowych.
Jak więc szanowny Pan widzi, obszar Dominium Teunoter jest niezwykle bogaty we wszelkie minerały i użyteczne skały. Pracowity lód tego narodu, mądrze kierowany przez zakonnych przywódców, czerpie rozliczne korzyści z tego faktu, aczkolwiek nie wyklucza to aby i Pan i Pańscy współpracownicy z owych dobrodziejstw natury korzystali.
Z poważaniem
Ronald z Tabiru, geolog
kopia listu wysyłanego do inwestorów działających w Republikach Kupieckich na wschodzie
(grafiki dodane później)